QK2 – Trải suốt chiều dài gần 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của LLVT Quân khu 2, lực lượng dân quân tự vệ (DQTV) và du kích trên địa bàn đã có những đóng góp xuất sắc vào truyền thống LLVT Quân khu. Ở từng thời điểm, thành tích của DQTV được ghi nhận, tôn vinh, trở thành những điểm nhấn của lịch sử. Trong kháng chiến chống Pháp, dân quân du kích địa bàn Quân khu từng góp phần cùng các lực lượng làm nên Chiến dịch Việt Bắc – Thu Đông; Chiến dịch Sông Lô, Chiến dịch Tây Bắc – Thượng Lào, Chiến dịch Điện Biên Phủ… Những cụm từ “Dân quân Khu 10”; “Du kích Sông Thao”; “Chiến sĩ Sông Lô” oai hùng cùng những cách đánh linh hoạt, sáng tạo từng đi vào lịch sử, trở thành nét truyền thống, văn hóa quân sự độc đáo của quân dân Tây Bắc. 

Lãnh đạo Bộ CHQS tỉnh Tuyên Quang và cấp uỷ, chính quyền địa phương kiểm tra Đại đội dân quân PPK 37mm-1 huyện Na hang.

Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, quân và dân Tây Bắc vừa là hậu phương lớn cho chiến trường miền Nam, vừa tích cực lao động sản xuất, “Tay búa, tay liềm, tay súng” bảo vệ bầu trời miền Bắc; nhiều cá nhân, tập thể tiêu biểu trong lực lượng dân quân như “Nữ dân quân Yên Châu bắn rơi máy bay”; “dân quân Tiền Châu, Vĩnh Phú bắn rơi máy bay bằng súng bộ binh”… đã trở thành những tên tuổi ghi dấu những chiến công và thành tích của DQTV Quân khu 2 trong lịch sử cũng như trong sự nghiệp chiến đấu, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Chiến công và thành tích của lực lượng DQTV Tây Bắc luôn đồng hành cùng lịch sử xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của LLVT Quân khu, của quân dân các địa phương trên địa bàn. Kế thừa và phát huy truyền thống của DQTV Việt Nam 90 năm qua cũng như truyền thống vẻ vang của LLVT Quân khu 2, của quân và dân các dân tộc trên địa bàn Quân khu, trong 5 năm trở lại đây, cơ quan DQTV các cấp đã làm tốt công tác tham mưu với cấp ủy, chỉ huy lãnh đạo, chỉ đạo quán triệt, tổ chức triển khai thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành Trung ương về công tác QP-AN. Để tổ chức, triển khai thực hiện, Bộ Tham mưu đã tham mưu, chỉ đạo các địa phương, đơn vị làm tốt công tác tập huấn cho các đối tượng DQTV theo đúng Thông tư 69 của Bộ Quốc phòng. Thông qua tập huấn đã nâng cao năng lực, phương pháp tổ chức huấn luyện, diễn tập cho đội ngũ cán bộ DQTV cấp cơ sở. Việc xây dựng, củng cố lực lượng DQTV theo đúng Thông tư 77 của Bộ Quốc phòng. Toàn Quân khu có gần 3.000 cơ sở DQTV, chiếm tỷ lệ khoảng 1,8% dân số. Hơn 1.400 chi bộ quân sự cấp xã được thành lập và hoạt động hiệu quả. Chất lượng chính trị trong DQTV đảm bảo tốt, đảng viên đạt tỷ lệ 30%; đoàn viên đạt 61%. 
Các cơ sở DQTV duy trì huấn luyện chặt chẽ, đạt hiệu quả thiết thực, quân số tham gia huấn luyện đạt từ 90% trở lên. Kết quả kiểm tra huấn luyện 100% đạt yêu cầu, có 75% khá, giỏi, bảo đảm an toàn tuyệt đối. 100% đơn vị cấp xã, phường tổ chức diễn tập chiến đấu trong KVPT cấp xã theo đúng kế hoạch. Thông qua diễn tập đã nâng cao khả năng lãnh đạo, chỉ huy điều hành của cấp ủy, chính quyền địa phương, năng lực làm tham mưu của các ngành trong tác chiến phòng thủ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình mới. Lực lượng DQTV Quân khu đã tích cực tổ chức và tham gia các hội thi, hội thao ở các cấp và tham gia Lễ kỷ niệm 70 Chiến thắng Điện Biên Phủ, chuẩn bị kỷ niệm 50 năm giải phóng miền Nam theo đúng ý định của Bộ Quốc phòng và Quân khu.
Thực hiện Nghị định số 02 của Chính phủ, DQTV các địa phương đã chủ động phối hợp với các lực lượng trong nắm, quản lý, giữ gìn ANCT- TTATXH trên địa bàn; bảo vệ tuyệt đối an toàn các ngày lễ, tết, sự kiện trọng đại của đất nước, địa phương và chuẩn bị tốt lực lượng, phương tiện, luyện tập thành thục các phương án, sẵn sàng xử trí các tình huống, không để bị động bất ngờ. Tích cực tham gia phong trào xây dựng nông thôn mới, giúp dân xây dựng đường làng, ngõ xóm, xóa nhà tạm…. Các địa phương biên giới tiến hành khảo sát xây dựng chốt chiến đấu thường trực biên giới đất liền theo đúng chỉ đạo và SSCĐ xử trí các tình huống.
Đội ngũ cán  bộ DQTV, nhất là ở Ban CHQS các xã, phường, thị trấn được đào tạo có trình độ đại học, cao đẳng, trung cấp ngành quân sự cơ sở; đồng thời làm tốt công tác tuyển sinh quân sự hằng năm bảo đảm chặt chẽ, đúng chỉ tiêu theo quy định của Bộ Quốc phòng. Đội ngũ cán bộ Ban CHQS xã, phường, thị trấn phát huy tốt vị trí vai trò trách nhiệm, có uy tín với nhân dân và cấp ủy địa phương. Trong 5 năm có 60 cán bộ Ban CHQS cơ sở phát triển lên vị trí cao hơn ở tổ chức Đảng, chính quyền địa phương. Hội đồng GDQP&AN các cấp kiện toàn đầy đủ số lượng thành viên theo đúng quy định, đủ về số lượng, bảo đảm chất lượng. Đặc biệt khi có thiên tai hỏa hoạn, lũ lụt, sạt lở đất, lực lượng DQTV ở các cơ sở là lực lượng chiến đấu tại chỗ kịp thời tham gia thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn… Nổi bật là trong cơn bão số 2, số 3 năm 2024, các địa phương đã huy động hàng chục nghìn cán bộ, chiến sĩ DQTV tham gia tìm kiếm cứu nạn, giúp đỡ nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai.
Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp, lực lượng DQTV cùng với lực lượng thường trực đã góp phần tô thắm phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, xứng đáng trở thành “bức tường sắt” vững mạnh, góp phần cùng các lực lượng và toàn dân bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh trên địa bàn Quân khu.

Đại tá NGUYỄN VĂN THẮNG
Trưởng phòng DQTV Quân khu