QK2 – Trong không gian trang trọng của Bảo tàng Quân khu, những kỷ vật của Sư đoàn 316 hiện lên như những thước phim sống động, tái hiện hành trình chiến đấu đầy gian khổ và vinh quang của một đơn vị anh hùng. Sư đoàn đã góp phần quan trọng vào thắng lợi cuối cùng của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đặc biệt là trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Những chiếc huân huy chương thu được từ tay địch, bộ quân phục bạc màu, chiếc mũ sờn cũ… ẩn chứa câu chuyện về tinh thần chiến đấu quả cảm, mưu trí, sáng tạo của cán bộ, chiến sĩ (CB,CS) Sư đoàn 316 trên các chiến trường, từ Tây Nguyên đến Trảng Bàng, Tây Ninh, góp phần vào thắng lợi, thống nhất đất nước.

Hướng dẫn viên Bảo tàng Quân khu giới thiệu với các em học sinh Trường THCS Thanh Ba (Phú Thọ) về những hiện vật do Sư đoàn 316 thu được của địch.

DẤU ẤN SƯ ĐOÀN 316 TRONG CHIẾN DỊCH HỒ CHÍ MINH

Sư đoàn 316, một đơn vị dày dặn kinh nghiệm, trưởng thành từ Quân khu Tây Bắc, đã hoàn thành xuất sắc nghĩa vụ quốc tế tại Lào trước khi trở về nước, đóng quân tại các huyện miền núi phía Tây Nghệ Tĩnh. Với vai trò là lực lượng dự bị cơ động chiến lược của Bộ, Sư đoàn luôn sẵn sàng cho cuộc tổng tiến công giải phóng miền Nam.

Tháng 1 năm 1975, Sư đoàn 316 nhận lệnh hành quân thần tốc bằng cơ giới tham gia Chiến dịch Tây Nguyên. Với tinh thần “thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng”, vượt hàng nghìn ki-lô-mét trong 18 ngày, Sư đoàn đã đến Đắc Đam, hoàn thành nhiệm vụ một cách bí mật và an toàn. Khí thế của CB,CS Sư đoàn vô cùng sôi sục, quyết tâm góp sức vào sự nghiệp giải phóng đồng bào miền Nam.

Sau chiến thắng Tây Nguyên, Sư đoàn 316 tiếp tục được giao nhiệm vụ quan trọng trong giai đoạn quyết định của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Nằm trong đội hình Quân đoàn 3, Sư đoàn đảm nhận hướng tiến công Tây Bắc vào Sài Gòn, với nhiệm vụ chốt chặn trên đường số 1 và 22, kiềm chế Sư đoàn Bộ binh 25 ngụy, không cho chúng rút về Đồng Dù và Hóc Môn.

Trong giai đoạn này, Trung đoàn 148 được giao nhiệm vụ đánh chặn địch trên đường số 22; Trung đoàn 174 vừa chốt chặn, vừa vận động tiêu diệt địch ở khu vực Trảng Bàng, Phước Mỹ; còn Trung đoàn 149 làm lực lượng dự bị cơ động. Các đơn vị của Sư đoàn 316 đã triển khai lực lượng, đánh chiếm các mục tiêu, gây khó khăn và tiêu hao sinh lực địch, góp phần vào chiến thắng vang dội, mở màn cho cuộc tổng tiến công chiến lược.

TỪ CHIẾC MŨ TRẬN ĐỊA ĐẾN NHỮNG TRANG SỬ VÀNG

Tại Bảo tàng Quân khu, một số loại huân, huy chương của địch, thu được bởi bộ đội Trung đoàn 149, Sư đoàn 316 khi đánh chiếm khu kho Mai Hắc Đế (Buôn Ma Thuột, 10/3/1975) là minh chứng hùng hồn cho chiến thắng mở màn này. Những tấm huân chương với ký hiệu đặc trưng của chế độ cũ không chỉ là chiến lợi phẩm mà còn là bằng chứng cho sự thất bại của quân địch và tinh thần chiến đấu quả cảm của quân ta.

Một trong những hiện vật tiêu biểu được trưng bày tại Bảo tàng Quân khu là chiếc mũ của một chiến sĩ Trung đoàn 148, Sư đoàn 316, thu được của địch trong trận đánh ngày 29 tháng 4 năm 1975 tại Tây Ninh. Chiếc mũ sờn cũ, có lẽ còn vương chút bụi đất chiến trường, là biểu tượng cho sự tháo chạy hoảng loạn của quân địch trước sức tiến công mạnh mẽ của quân ta. Nó không chỉ là một vật dụng cá nhân mà còn là minh chứng cho sự tan rã của chế độ cũ và chiến thắng vẻ vang của quân và dân ta.

Những hiện vật của Sư đoàn 316 được trưng bày tại Bảo tàng Quân khu, dù chỉ là những kỷ vật thầm lặng, nhưng lại mang trong mình giá trị lịch sử vô giá. Chúng tái hiện một giai đoạn chiến đấu đầy gian khổ và hy sinh, đồng thời khắc họa sâu sắc tinh thần chiến đấu dũng cảm, mưu trí, sáng tạo và những đóng góp to lớn của CB,CS Sư đoàn 316 vào thắng lợi chung của dân tộc. Mỗi hiện vật là một câu chuyện, một bài học lịch sử quý báu, nhắc nhở thế hệ hôm nay và mai sau về truyền thống anh hùng của Quân đội nhân dân Việt Nam và tinh thần bất khuất của dân tộc ta trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do và thống nhất đất nước. Việc bảo tồn và trân trọng những hiện vật này là sự tri ân sâu sắc đối với những người con ưu tú của Tổ quốc đã không tiếc máu xương vì độc lập, tự do của dân tộc.

Trao đổi với chúng tôi, Đại tá Nguyễn Thái Sơn, Giám đốc Bảo tàng Quân khu chia sẻ: “Những hiện vật của Sư đoàn 316 trong Chiến dịch Hồ Chí Minh là những tài sản vô giá của Bảo tàng Quân khu nói riêng và hệ thống bảo tàng trong Quân đội nói chung. Mỗi kỷ vật không chỉ là minh chứng cho những chiến công oanh liệt mà còn là lời nhắc nhở sâu sắc về tinh thần chiến đấu bất khuất, sự hy sinh cao cả của các anh hùng liệt sỹ. Chiếc mũ trận địa sờn cũ, những tấm huân chương thu được từ tay địch đều chứa đựng trong mình một câu chuyện lịch sử hào hùng. Chúng tôi tin rằng, khi nhìn ngắm những hiện vật này, mỗi người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, sẽ cảm nhận sâu sắc hơn giá trị của độc lập, tự do mà cha ông ta đã đổ bao xương máu để giành lại. Đây cũng là nguồn động lực to lớn để chúng ta tiếp tục xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày càng vững mạnh”.

Bài, ảnh: THU THỦY