QK2 – Không chỉ đơn thuần là lực lượng làm nhiệm vụ quân sự, Đội quy tập hài cốt liệt sĩ (HCLS) Cục Chính trị Quân khu 2 còn là hình ảnh sống động của đối ngoại quốc phòng nhân đạo trong thời bình. Gần dân, sát dân, sống với dân, cùng dân vượt gian khó – những người lính đã tạo dựng được niềm tin và sự gắn bó bền chặt với chính quyền, nhân dân nước bạn Lào. Từ đó, từng bước hình thành nên những “cầu nối” nghĩa tình, giúp việc tìm kiếm, quy tập HCLS trở nên sâu sắc hơn, hiệu quả hơn và thấm đẫm tinh thần hữu nghị Việt – Lào. 

Cán bộ, đội viên Đội quy tập HCLS Cục Chính trị Quân khu kiểm tra công tác chuẩn bị đưa hài cốt về nhà chờ.

NHỮNG NGƯỜI BẠN CHÂN TÌNH GIỮA RỪNG SÂU

Trong suốt mùa khô 2024-2025, Đội quy tập HCLS Cục Chính trị Quân khu 2 nhận được sự phối hợp chặt chẽ, đầy trách nhiệm từ chính quyền và nhân dân các bản làng trên địa bàn 6 tỉnh Bắc Lào. Tiêu biểu là ông Sổm Si (bản Sinh Chạ Lơn, huyện Mường Sinh, tỉnh Luông Nậm Thà) – người đã trực tiếp chỉ đường, tiếp tế lương thực, dẫn đội băng rừng suốt ba giờ để đến khu vực có thể còn mộ liệt sĩ. Nhờ sự hỗ trợ ấy, HCLS Linh Quang Giắng đã được tìm thấy cùng những hiện vật có giá trị chứng thực.

“Cha tôi từng chôn cất bộ đội Việt Nam. Tôi chỉ làm đúng lời ông dặn lại, đó là: giúp các anh tìm được đồng đội cũ. Bộ đội Việt Nam đã hy sinh vì cả Lào, không thể để các anh nằm lại hoài trong rừng” – ông Sổm Si nói.

Không riêng gì ông, nhiều người dân các bản khác như bản Cừu Lắc Khăm (huyện Mường Ngà, tỉnh U Đôm Xay) cũng đã trực tiếp dẫn đường cho Đội đến khu vực Phu Sẳm Phăn – nơi quy tập được 5 HCLS. Những hành động lặng thầm ấy chính là biểu hiện cụ thể, cảm động nhất của tình đoàn kết giữa hai dân tộc.

“Mỗi lần dân bản dẫn đường, chúng tôi luôn biết ơn từ tận đáy lòng. Họ không ngại khó, sẵn sàng băng rừng, dựng lán, tiếp tế giữa mưa rừng nắng gió. Có những buổi tối, bộ đội và dân bản cùng ngồi quanh bếp củi, kể chuyện về những người lính Việt Nam năm xưa. Đó là những khoảnh khắc khiến chúng tôi thêm tự hào và trân trọng công việc mình đang làm” – Đại úy Hoàng Ngọc Dự, Nhân viên trinh sát Đội quy tập chia sẻ.

KHI CHÍNH QUYỀN LÀO TRỞ THÀNH ĐỒNG HÀNH ĐẶC BIỆT

Trong công tác đối ngoại quốc phòng, sự phối hợp hiệu quả từ các cấp chính quyền bạn có ý nghĩa quyết định đến thành công của nhiệm vụ. Đồng chí Thong Đeng, Phó trưởng phòng Lao động và Phúc lợi xã hội huyện Mường Ngà là một trong những cán bộ của nước bạn thường xuyên cùng Đội quy tập thực hiện khảo sát thực địa, vận động nhân dân và hỗ trợ hậu cần. “Tôi đã làm việc với nhiều đơn vị Việt Nam nhưng Đội quy tập Cục Chính trị Quân khu 2 để lại trong tôi ấn tượng sâu sắc. Các anh sống rất tình cảm, làm việc đầy trách nhiệm và tôn trọng phong tục tập quán người bản địa” – ông Thong Đeng chia sẻ.

Mỗi khi Đội xuống địa bàn, chính quyền huyện đều tạo điều kiện tối đa về hậu cần, các điều kiện về thủ tục đi lại và liên lạc với các bản dân tộc thiểu số. Việc tổ chức truy điệu liệt sĩ ngay tại thực địa còn có sự tham dự của đại diện chính quyền huyện, xã và nhiều người dân trong vùng đã biến mỗi cuộc bàn giao thành một hoạt động lan tỏa giá trị nhân đạo và tri ân sâu sắc. “Tình cảm của nhân dân Lào đối với bộ đội Việt Nam là tình cảm máu thịt. Mỗi lần chứng kiến các anh tìm được một bộ phận hài cốt, chúng tôi đã cảm động như chính người thân mình được trở về” – ông Thong Đeng nói thêm.

Đại úy Lê Trung Kiên, cán bộ hậu cần Đội quy tập, nhớ lại: “Trong một đợt tìm kiếm ở huyện Mường Xay, trời mưa liên tục nhiều ngày, đường trơn như mỡ. Khi chúng tôi gần như tuyệt vọng thì chính cán bộ địa phương đã tự chèo bè, mang theo cơm nóng, nước sạch và thông tin dẫn tới một địa điểm mới. Hôm đó, chúng tôi phát hiện dấu tích của hai hài cốt. Nếu không có sự hỗ trợ tận tâm ấy, có lẽ anh em đã phải quay về tay trắng”.

KHI NGOẠI GIAO NHÂN DÂN TRỞ THÀNH ĐIỂM TỰA CHIẾN LƯỢC

Bên cạnh chính quyền, lực lượng Hội người Việt Nam tại Bắc Lào cũng là điểm tựa đặc biệt. Anh Phí Văn Mai, Chủ tịch Hội người Việt Nam tại Udomsay cho biết: Dù không trực tiếp tham gia công tác quy tập, nhưng bà con kiều bào nơi đây đã giúp Đội rất nhiều trong phiên dịch, làm cầu nối với người dân Lào, đồng thời động viên tinh thần anh em nơi rừng núi xa xôi.

Đại úy Sùng A Hờ, Nhân viên trinh sát Đội, là người Mông, cho biết: “Chính sự gần gũi về ngôn ngữ, phong tục giữa chúng tôi và đồng bào Lào đã giúp phá bỏ được rào cản văn hóa. Nhờ thế, bà con mới tin tưởng chia sẻ thông tin, thậm chí dẫn đến tận nơi từng có chôn cất bộ đội Việt Nam”.

Không chỉ là tìm kiếm hài cốt, hành trình này còn khơi dậy và khẳng định lại hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” – gần dân, sát dân, vì dân, trọng tình, trọng nghĩa. Mỗi cuộc viếng thăm, mỗi buổi giao lưu văn hóa nhỏ giữa Đội và người dân bản địa và kiều bào đều góp phần xây dựng nên nền tảng vững chắc cho mối quan hệ chiến lược giữa hai nước.

Từ khói hương nghi ngút giữa rừng sâu cho đến những cái nắm tay lặng lẽ giữa Đội quy tập và bà con dân bản, từ tiếng nhạc lễ truy điệu vang lên bên suối cho đến ánh mắt biết ơn từ những người thân liệt sĩ – tất cả hợp thành một thứ “ngoại giao không lời” nhưng thấm đẫm nghĩa tình, bền chặt và sâu sắc hơn mọi văn bản ký kết.

Bài, ảnh: XUÂN PHÚ – TIẾN THẾ – TUẤN NGỌC

Kỳ 4: Biểu tượng đối ngoại quốc phòng thời bình