QK2 – 50 năm đã trôi qua nhưng khoảnh khắc dẫn giải Tổng thống cuối cùng của ngụy quyền Sài Gòn Dương Văn Minh ra Đài phát thanh, tuyên bố đầu hàng vô điều kiện ngày 30/4/1975 vẫn vẹn nguyên trong ký ức của Trung tướng, Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân Phạm Xuân Thệ.

Năm 1975, Trung tướng, Anh hùng LLVT nhân dân Phạm Xuân Thệ khi ấy là Đại úy, Trung đoàn phó Trung đoàn 66, Sư đoàn 304. Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, Sư đoàn 304 nằm trong đội hình của Quân đoàn 2, là một trong 5 cánh quân chủ lực (gồm: Quân đoàn 2, Quân đoàn 4, Quân đoàn 3, Quân đoàn 1 và Đoàn 232 của quân giải phóng miền Nam), đảm nhiệm trên hướng Đông cùng các lực lượng của Quân khu 5 tiêu diệt địch ở phía Tây thành phố Đà Nẵng.

Trung tướng Phạm Xuân Thệ cùng tác giả tại buổi gặp mặt truyền thống 75 năm Ngày thành lập Sư đoàn 304 (10/3/1950 – 10/3/2025).

Bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 đã thành lập binh đoàn thọc sâu gồm: Lữ đoàn Xe tăng 203, Trung đoàn Bộ binh 66 (Sư đoàn 304) và một số đơn vị khác. Binh đoàn thọc sâu gồm hơn 400 xe tăng, xe thiết giáp. Trong binh đoàn thọc sâu, Đại úy Phạm Xuân Thệ trực tiếp chỉ huy Tiểu đoàn 7, Trung đoàn 66 đi đầu đội hình cùng với các đơn vị xe tăng của Lữ đoàn 203. Ngoài lực lượng bộ binh đi cùng các xe tăng, xe thiết giáp; lực lượng còn lại của Trung đoàn 66 được chở bằng ô tô. Trên đường cơ động, xe tăng dẫn đầu đội hình cùng bộ binh gặp địch tại vị trí nào thì triển khai đội hình chiến đấu tại vị trí đó và tiếp tục phát triển chiến đấu tiến vào nội đô Sài Gòn. Trong lực lượng của Trung đoàn 66, Tiểu đoàn 7 có nhiệm vụ tiến công vào Dinh Độc Lập; Tiểu đoàn 8 đánh chiếm Đài Phát thanh Sài Gòn; Tiểu đoàn 9 đánh chiếm Bộ Tư lệnh Hải quân Ngụy ở cảng Bạch Đằng…

Ngày 29/4/1975, lệnh tiến công được truyền tới lục lượng đột kích binh đoàn thọc sâu, đội hình thọc sâu bắt đầu xuất phát, đến 6 giờ sáng 30/4/1975, đội hình đầu tiên của quân ta đến cầu Sài Gòn, gặp lực lượng địch chốt chặn không cho tiến công vào nội đô. Lực lượng của Tiểu đoàn 7, Trung đoàn 66 cùng lực lượng xe tăng, Lữ đoàn 203 đã nổ súng tiến công, chiến đấu ác liệt với địch. Đến khoảng 7 giờ 30 phút, quân ta bắn cháy 4 xe tăng M41 của địch trên cầu và chiếc 2 tàu chiến dưới sông Sài Gòn. Nhưng quân ta cũng gặp tổn thất nặng nề khi đồng chí Ngô Văn Nhỡ, Tiểu đoàn trưởng, Tiểu đoàn xe tăng thuộc Lữ đoàn 203 hy sinh ngay trên tháp pháo, 2 xe tăng của ta bị bắn và cháy 20 cán bộ, chiến sĩ của Tiểu đoàn 7, Trung đoàn 66 cũng hy sinh tại cầu Sài Gòn.

Khoảng 8 giờ sáng 30/4/1975, địch mất sức chiến đấu, hoảng loạn rút chạy, tản ra 2 bên đường cơ động của đội hình thọc sâu. Quân ta tiếp tục tiến công vào nội đô Sài Gòn. Đến ngã tư Hàng Xanh lực lượng đi đầu đã được một người dân chỉ đường tới Dinh Độc Lập. Đi được khoảng 2km đến cầu Thị Nghè, ta tiếp tục gặp lực lượng địch chốt giữ tại đây. Quân ta triển khai đội hình chiến đấu khoảng 15-20 phút thì địch bỏ chạy.

Quân ta tiếp tục cơ động qua Thảo Cẩm Viên, đến đây có một người dân cầm cờ Quân giải phóng chạy ra. Ngồi trên xe Jeep, Đại úy Phạm Xuân Thệ hỏi người dân đường đến Dinh Độc Lập, người dân xin được lên xe chỉ đường và cùng quân giải phóng đến Dinh Độc Lập. Cùng trong đội hình thọc sâu, xe tăng đi đầu mang số hiệu 843 quay nòng pháo, nhấn ga, húc vào cánh cổng bên trái (từ ngoài vào). Do đột ngột gặp sức cản lớn nên xe tăng chết máy và khựng lại. Chiếc xe tăng mang số hiệu 390 đi sau vượt lên, lao vào húc đổ cánh cổng chính tiến vào Dinh Độc Lập. Xe Jeep chở Đại úy Phạm Xuân Thệ đi vào cổng chính ngay sau xe tăng số hiệu 390.

Đại úy Phạm Xuân Thệ đã nhanh chóng cùng một số cán bộ, chiến sĩ Quân giải phóng và biệt động thành Sài Gòn cơ động lên sảnh của tầng 1 của Dinh Độc Lập, thì gặp chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh – phụ tá của Tổng thống Dương Văn Minh. Ông Hạnh báo cáo, toàn bộ nội các của chính quyền Sài Gòn đang trong phòng họp và mời Đại úy Phạm Xuân Thệ vào làm việc. Vào đến phòng họp, tổng thống Dương Văn Minh nói: “Chúng tôi đang chờ Quân giải phóng vào để bàn giao”. Đại úy Phạm Xuân Thệ nghiêm mặt, nói lớn: “Các anh là kẻ thất bại, các anh bị bắt làm tù binh, các anh phải tuyên bố đầu hàng vô điều kiện, không có bàn giao gì cả!”. Câu nói cương quyết, đã thể hiện bản lĩnh, khí phách của người sĩ quan trẻ được trui rèn qua trận mạc đã khiến Tổng thống ngụy quyền Sài Gòn, Dương Văn Minh phải “bối rối”.

Từ Dinh Độc lập, Trung tá Bùi Văn Tùng, Chính ủy Lữ đoàn 203 và Đại úy Phạm Xuân Thệ cùng lực lượng Quân giải phóng áp giải Tổng thống Dương Văn Minh và ông Vũ Văn Mẫu, Thủ tướng Việt Nam Cộng hòa bằng xe Jeep đến Đài phát thanh Sài Gòn để tuyên bố đầu hàng.

50 năm đã trôi qua, nhưng hình ảnhlá cờ của Quân Giải phóng tung bay trên nóc Dinh Độc Lập lúc 11 giờ 30 phút ngày 30-4-1975 cùng với lời tuyên bố đầu hàng vô điều kiện của tổng thống Dương Văn Minh trên Đài phát thanh là những khắc của lịch sử, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; thể hiện bản lĩnh, ý chí của con người Việt Nam, luôn khát khao hòa bình, chiến đấu vì hòa bình, luôn biết kế thừa, phát huy truyền thống dựng nước và giữ nước của cha ông, không bao giờ khuất phục trước mọi kẻ thù xâm lược.

Trung tướng Phạm Xuân Thệ sinh năm 1947 ở Khả Phong, Kim Bảng, Hà Nam, nhập ngũ tháng 8/1967 khi vừa tròn 20 tuổi. Ông đã đã chiến đấu trong 6 chiến dịch của chiến trường miền Nam, tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử tháng 4/1975.

Trung tướng Phạm Xuân Thệ nguyên là Sư đoàn trưởng Sư đoàn 304, Tư lệnh Quân đoàn 2, Tư lệnh Quân khu 1. Với những chiến công đặc biệt xuất sắc, ông vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng nhiều Huân chương Chiến công, Quân công cao quý. Tháng 4/2011, ông được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân do có thành tích đặc biệt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.

HOÀNG TRUNG