QK2 – Bảo tàng Quân khu đã trải qua hành trình 45 năm xây dựng và phát triển. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thường vụ Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh Quân khu, trực tiếp là Thủ trưởng Cục Chính trị Quân khu, Bảo tàng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của một thiết chế văn hóa, góp phần tích cực trong công tác giáo dục chính trị của QĐND Việt Nam, trở thành một biểu tượng tiêu biểu, nơi lưu giữ, phát huy giá trị di sản văn hóa quân sự của quân, dân Tây Bắc trong sự nghiệp đấu tranh, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc qua các thời kỳ.

Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Quân khu và các đại biểu cắt băng khánh thành Bảo tàng Quân khu 2 (Năm 2016).

Cách đây 45 năm, ngày 04/10/1979 Bảo tàng Quân khu được thành lập với tên gọi “Bảo tàng lực lượng vũ trang Tây Bắc”. Năm 1996, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Quân đội, Bảo tàng khởi công xây dựng. Năm 2000, Bảo tàng Quân khu 2 được Bộ Quốc phòng ra Quyết định xếp hạng II trong hệ thống Bảo tàng Việt Nam. Đây là một bước ngoặt đánh dấu sự trưởng thành của Bảo tàng Quân khu, nâng vị thế Bảo tàng lên một tầm cao mới. Sau hơn 6 năm tiến hành xây dựng và trưng bày, nhân dịp kỷ niệm 27 năm Ngày giải phóng miền Nam (30/4/1975 – 30/4/2002), Bảo tàng chính thức mở cửa phục vụ khách tham quan. Năm 2016 được đầu tư nâng cấp, sửa chữa với quy mô tương đối lớn, nội thất trưng bày khoa học, hiện đại theo từng chủ đề, nêu bật những chiến công, thành tích qua từng thời kỳ, gắn với những biểu tượng lịch sử đặc sắc nhất của quân và dân các dân tộc trên địa bàn Tây Bắc.

Bảo tàng Quân khu 2 triển lãm 70 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 tại Bảo tàng Hùng Vương (TP. Việt Trì, Phú Thọ) năm 2015.

Trong suốt 45 năm qua, Bảo tàng đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận. Sưu tầm, lưu giữ trên 12 nghìn hiện vật tiêu biểu, ghi đậm dấu ấn của quân dân Tây Bắc qua các thời kỳ lịch sử, trong đó có nhiều hiện vật quý như: Chiếc Trống cái dùng làm hiệu lệnh trong chiến dịch Sông Lô năm 1947; xe Vận tải bánh xích trong chiến dịch Hòa Bình 1952; bản đồ Điện Biên Phủ của Pháp năm 1954; súng Đại liên bắn rơi chiếc máy bay thứ 4 nghìn của Mỹ trên bầu trời miền Bắc… Đây là những “hiện vật biết nói” được lưu giữ, trưng bày, giới thiệu một cách khoa học… giúp công chúng cảm nhận sâu sắc về sự hy sinh, cống hiến của quân dân các dân tộc Tây Bắc qua quá trình ra đời, xây dựng, chiến đấu và trưởng thành. Những năm qua, Bảo tàng đã tổ chức trên 330 cuộc trưng bày, triển lãm, tọa đàm, thuyết trình… toàn quân, toàn ngành và trong LLVT Quân khu nhân các sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước, Quân đội phục vụ hàng triệu lượt cán bộ, chiến sĩ, cựu chiến binh, học sinh, nhân dân và khách quốc tế đến tham quan, nghiên cứu, học tập. Qua đó làm lan tỏa giá trị văn hóa, lịch sử LLVT Quân khu đến đông đảo quần chúng thông qua hiện vật Bảo tàng. Hoạt động giáo dục truyền thống của Bảo tàng góp phần nâng cao ý thức yêu nước, lòng tự hào dân tộc và tinh thần đoàn kết, sẵn sàng cống hiến cho Tổ quốc của thế hệ trẻ. Ngoài ra, Bảo tàng còn là điểm đến không thể thiếu của các đoàn khách trong và ngoài nước, trở thành cầu nối giữa quá khứ hào hùng và tương lai tươi sáng. Lượng khách đến tham quan Bảo tàng Quân khu 2 trung bình hằng năm trên 20.000 lượt người, trong đó có trên 2.000 khách quốc tế.

Cựu Chiến binh xã Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên tham quan Bảo tàng Quân khu 2 (ngày 22/4/2019).

Bên cạnh đó, Bảo tàng còn giúp các đơn vị trong Quân khu trưng bày nhà (phòng) truyền thống đạt kết quả cao và bảo quản tốt di tích lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại khuôn viên cơ quan Quân khu; hàng năm tiếp nhận hàng trăm lượt sinh viên các trường Đại học đến thực tập, nghiên cứu, làm luận văn tốt nghiệp. Những năm gần đây, Bảo tàng tăng cường đăng tin, bài trên các phương tiện thông tin đại chúng, góp phần quảng bá hình ảnh của Quân khu nói riêng và QĐND Việt Nam nói chung; đồng thời kết nghĩa với các nhà trường, công ty du lịch, lữ hành để đưa học sinh, sinh viên đến tham quan, học tập truyền thống đạt hiệu quả cao. Bảo tàng chú trọng xây dựng, củng cố tổ chức bộ máy, quan tâm đến việc đào tạo bồi dưỡng cho cán bộ, nhân viên, xây dựng đội ngũ nhân viên có nhận thức chính trị tốt, tay nghề khá. 100% cán bộ, nhân viên có trình độ cao đẳng, đại học, phát huy tinh thần đoàn kết, khắc phục khó khăn, chủ động, sáng tạo trong công tác, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Nhiều năm liền Bảo tàng được cấp trên tặng thưởng danh hiệu “Đơn vị quyết thắng” và Bằng khen, Giấy khen của các cấp.

Trường Tiểu học Thọ Sơn, TP. Việt Trì (tỉnh Phú Thọ) tham quan Bảo tàng Quân khu 2 (ngày 15/12/2023).

Nhìn lại chặng đường 45 năm xây dựng, phát triển là một hành trình dài  đầy nỗ lực và tự hào. Những thành tựu đã đạt được là minh chứng cho tinh thần trách nhiệm, tâm huyết của cán bộ, nhân viên Bảo tàng qua các thời kỳ. Bảo tàng sẽ tiếp tục phát huy truyền thống, cùng nhau hướng tới tương lai, không ngừng đổi mới, quyết tâm xây dựng cơ quan ngày càng phát triển, xứng đáng là một trong những trung tâm văn hóa, lịch sử tiêu biểu của Quân khu 2; là nguồn cảm hứng bất tận cho các thế hệ hôm nay và mai sau trong công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, góp phần không nhỏ vào sự nghiệp bảo tồn và phát huy những di sản văn hoá của dân tộc.

Đại tá NGUYỄN THÁI SƠN, Giám đốc Bảo tàng Quân khu