QK2 – “Tiết kiệm” là nét đẹp văn hoá, là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam được xây dựng, vun đắp qua nhiều thế hệ, trở thành niềm tin, lẽ sống của mỗi người. Chính vì vậy, giai đoạn nào, thời kỳ nào các triều đại phong kiến đều quan tâm, chú trọng đến việc thực hành tiết kiệm để tự lực, tự cường trên mọi phương diện, giữ vững “giang sơn, gấm vóc” đem lại cuộc sống bình yên cho nhân dân.

Trong công việc, cuộc sống của mỗi con người nếu biết tiết kiệm thời gian, làm việc với tinh thần, trách nhiệm cao nhất, không lãng phí thời gian vào những công việc không cần thiết; không hoang phí, chi tiêu bừa bãi trong sinh hoạt đời sống thì chất lượng công việc sẽ cao, cuộc sống ngày càng no đủ, ấm êm, hạnh phúc. Ngược lại, nếu mỗi người không thực hành tiết kiệm, không tranh thủ thời gian để làm việc, không biết chi tiêu trong cuộc sống thì hiệu quả công việc sẽ thấp, đời sống sẽ bấp bênh.  

Bác Hồ – Tấm gương sáng về thực hành tiết kiệm.

Chủ tịch Hồ Chí Minh tấm gương sáng về tiết kiệm và thực hành tiết kiệm. Ở đâu, chỗ nào, lúc nào, Bác Hồ kính yêu cũng coi trọng việc thực hành tiết kiệm, Bác coi việc thực hành tiết kiệm là một nghệ thuật, là cơm ăn, nước uống hàng ngày. Thực hành tiết kiệm được tiến hành ở mọi lúc, mọi nơi, bằng lời nói và hành động thiết thực, cụ thể, không phải chỉ có hô hào khẩu hiệu, cần đi vào thực tiễn cuộc sống, được biểu hiện ở kết quả đem lại cuộc sống no đủ cho người dân. Do đó, trong mọi giai đoạn, thời kỳ cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đều đặc biệt quan tâm đến việc thực hành tiết kiệm, coi đây là quốc sách hàng đầu, là công việc cần phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, không ngừng, không nghỉ: “Tiết kiệm là không xa xỉ, không hoang phí, không bừa bãi”⁽¹⁾; và Người còn nhấn mạnh: “Một dân tộc biết cần, kiệm, biết liêm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh và tiến bộ”⁽²⁾.

Những lời chỉ dạy của Người đến nay vẫn còn nguyên giá trị lý luận, thực tiễn và mang tính thời sự nóng hổi, đặt ra cho mỗi chúng ta quán triệt và nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò của tiết kiệm đối với sự phát triển ổn định, bền vững của đất nước hiện nay. Có làm tốt việc tiết kiệm ở tất cả các ngành, lĩnh vực của đời sống xã hội mới tạo cơ sở vật chất dồi dào để thúc đẩy kinh tế – xã hội phát triển, nâng cao được đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân. Ngược lại, nếu không tiết kiệm, khai thác, sử dụng cạn kiện, chi tiêu hoang phí, bừa bãi, không có kế hoạch, không có mục đích, cái gì cũng đầu tư, mua sắm trong khi ngân sách có hạn dẫn tới kiệt quệ, không thu hút được các nhà đầu tư nước ngoài, đời sống của Nhân dân nhiều khó khăn.

Chính vì vậy, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta luôn quan tâm, chú trọng đến việc tiết kiệm, ban hành nhiều văn bản về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong mỗi cơ quan, đơn vị, địa phương để gia tăng các nguồn lực phục vụ hữu ích cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, mở cửa, hội nhập quốc tế.

Bước vào thời kỳ mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhân dân ta đã giành được nhiều thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử, tạo thế và lực đưa đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới. Tuy nhiên, trước yêu cầu cần phải tăng tốc, bứt phá để thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước đã xác định trong nhiệm kỳ Đại hội XIII đặt ra gắt gao hiện nay; việc thực hành tiết kiệm càng trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ: “Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là điều cần làm trong cuộc sống của từng cá nhân và toàn xã hội, là “hòn đá tảng” góp phần xây dựng một xã hội văn minh, phát triển bền vững. Đó là trách nhiệm chung và cần trở thành nếp sống, thành văn hoá hàng ngày của mỗi chúng ta”⁽³⁾.

Có thể khẳng định, thực hành tiết kiệm có vai trò rất quan trọng đối với việc nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của mỗi con người và của xã hội. Tiết kiệm là giá trị văn hoá, đạo đức của dân tộc, của con người Việt Nam, ăn sâu vào con tim, khối óc của mỗi người từ trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc. Đó cũng chính là thông điệp của lịch sử mà thế hệ hôm nay cần phải trân trọng, giữ gìn và phát huy vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, đưa đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, giai đoạn phát triển giàu mạnh, thịnh vượng, sánh vai với các cường quốc năm châu trên thế giới.

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, điều hành của Chính phủ, vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của hệ thống chính trị các cấp, thực hành tiết kiệm đã đạt được nhiều kết quả quan trọng; góp phần vào việc giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, nâng cao vị thế, uy tín của đất nước trên trường quốc tế; đời sống của người dân không ngừng được nâng lên. Nhiều tổ chức, cá nhân, nhất là cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người đứng đầu đã gương mẫu trong thực hành tiết kiệm; tổ chức phát động phong trào thi đua yêu nước về thực hành tiết kiệm trong cơ quan, đơn vị, địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, việc thực hành tiết kiệm chưa nghiêm ở một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức, người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương chưa gương mẫu trong tiết kiệm, đó là: Sự lãng phí, thất thoát tài sản, ngân sách Nhà nước, gây hệ luỵ nghiêm trọng; xu hướng sính dùng hàng ngoại, hàng xa xỉ, hàng hiệu; nhiều công trình, dự án còn bỏ hoang…

Trước yêu cầu, nhiệm vụ phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, để ổn định, phát triển và nâng cao đời sống của nhân dân trong thực hành tiết kiệm cần phải nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và Nhân dân về tầm quan trọng của việc thực hành tiết kiệm. Đây là yêu cầu, nhiệm vụ rất quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến việc thực hành tiết kiệm của mỗi người. Với tinh thần đó, mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và Nhân dân nhận thức sâu sắc rằng, thực hành tiết kiệm nhằm mục đích phục vụ trước hết cho chính bản thân mình, từ đó, mới có những hành động, việc làm thiết thực, cụ thể trong công việc, đời sống sinh hoạt. Thực hành tiết kiệm trở thành nhu cầu, động cơ bên trong của mỗi người, là công việc hàng ngày cần phải làm, trở thành ý thức tự giác của mỗi người. Có như vậy, việc thực hành tiết kiệm mới thực chất, tạo sự chuyển biến sâu rộng, bền vững trong mỗi người, trong gia đình và trong toàn xã hội. Đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ: “Mọi công dân và các cơ quan, đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp cần có kế hoạch cụ thể, thực hiện việc thu – chi hợp lý… triệt để thực hành tiết kiệm, hạn chế tới mức thấp nhất sự lãng phí cả về thời gian, tiền bạc, của cải, sức lực của Nhân dân”⁽⁴⁾.

Tập trung hoàn thiện thể chế, tập trung tháo gỡ những “điểm nghẽn”, những khó khăn, vướng mắc trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người dân và doanh nghiệp. Chính những “điểm nghẽn” về mặt thể chế dẫn đến tình trạng lãng phí, không thực hành tiết kiệm ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương. Để khắc phục triệt để những bất cập về mặt thể chế đó cần: Sớm nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; cắt giảm tối đa thủ tục hành chính; chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm; thực hiện phân cấp, phân quyền; xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp có kiến thức, kỹ năng, thái độ làm việc trách nhiệm; siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường kiểm tra, giám sát… Đây chính là những yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra cho cấp uỷ, tổ chức đảng, người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương làm ngay, hành động mạnh mẽ, quyết liệt, không nể nang, né tránh; đồng thời đặt ra yêu cầu cao cho mỗi công dân, trước hết là người đứng đầu các cấp nêu gương trong thực hành tiết kiệm có thái độ dứt khoát, kiên quyết trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Thực hành tiết kiệm cần trở thành nét đẹp văn hoá trong đời sống sinh hoạt của mỗi người, xây dựng cho được văn hoá tiết kiệm. Đưa việc thực hành tiết kiệm trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn, nước uống”, “áo mặc hàng ngày”. Mỗi người, dù ở cương vị, chức trách nào cũng phải tự mình nêu cao ý thức tự giác; việc thực hành tiết kiệm ở nhà làm như thế nào thì đến cơ quan, đơn vị, địa phương làm việc cũng phải làm đúng như vậy; tránh tình trạng “Cha chung không ai khóc”, sử dụng vô tội vạ của chung. Chính sự tự giác, ý thức sâu sắc việc thực hành tiết kiệm sẽ góp phần xây dựng văn hoá tiết kiệm hiệu quả hơn, là tấm lá chắn để nâng cao khả năng “tự đề kháng”, “ tự miễn dịch” với ảnh hưởng tiêu cực của xã hội, không sa vào chủ nghĩa cá nhân, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Trong giai đoạn hiện nay, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đang thực hiện một mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tăng tốc, bứt phá hoàn thành các chỉ tiêu, nội dung của Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII, các nghị quyết Hội nghị Trung ương khoá XIII của Đảng đã xác định…, việc thực hành tiết kiệm càng trở nên thiết thực hơn bao giờ hết, vừa là yêu cầu, nhiệm vụ mang tính cấp bách, trước mắt, vừa là nội dung cơ bản, lâu dài, thường xuyên. Thực hành tiết kiệm tốt trong toàn xã hội sẽ cổ vũ, động viên, khích lệ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và Nhân dân ta hãy phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, thực hành tiết kiệm trong công việc, cuộc sống để dựng xây đất nước; đồng thời, cũng là lời cảnh tỉnh, nhắc nhở mỗi người hãy “tự soi”, “tự sửa” suy nghĩ, hành động của mình phù hợp với chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, không sống xa hoa, lãng phí mà thực hành tiết kiệm; qua đó, tạo thành sức mạnh vật chất, tinh thần to lớn, mạnh mẽ đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển, giàu mạnh, thịnh vượng, sánh vai cùng với các cường quốc năm châu trên thế giới.

Trung tá TS NGUYỄN TÚ ANH, Viện KHXH$NVQS, Học viện Chính trị

(1), (2) – Hồ Chí Minh: Toàn tập, T.6, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.122, 128.

(3), (4) – Tô Lâm (2025), Thực hành tiết kiệm, https://www.bqdnd.vn, ngày 1-6-2025.