QK2 – Sư đoàn 316 Quân khu 2, là một trong những đơn vị chủ lực anh hùng của Quân đội nhân dân Việt Nam, được thành lập năm 1951 (khi đó là Đại đoàn 316, sau 1954 đổi thành Sư đoàn 316), với đội hình lúc đầu gồm các Trung đoàn: 174, 98, 176, Tiểu đoàn Phòng không 536 và một số đơn vị trực thuộc. Sư đoàn đã tham gia nhiều chiến dịch lớn, lập nhiều chiến công trong cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, bảo vệ biên giới phía Bắc và làm nhiệm vụ quốc tế.

Ngày 27 tháng 1 năm 1973, hiệp định Pa-ri về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam được ký kết, quy định Mỹ phải công nhận chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam và rút quân về nước. Tuy nhiên, Hiệp định ký còn chưa ráo mực, Mỹ và bè lũ tay sai đã trắng trợn phá hoại hiệp định, tiến hành các kế hoạch bình định nhằm tiêu diệt các lực lượng vũ trang cùng các tổ chức cách mạng ở miền Nam Việt Nam. Một lần nữa, cả nước lại chuẩn bị cho cuộc tổng tiến công giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.

Sư đoàn 316 sau khi hoàn thành vẻ vang nghĩa vụ quốc tế trên chiến trường Bắc Lào đã vinh dự nhận lệnh lên đường vào Nam tham gia chiến dịch Tây Nguyên – chiến dịch mở màn cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975.

Tại Bảo tàng Quân khu 2 hiện nay đang trưng bày “Lá Cờ chiến thắng cắm lên Sở chỉ huy Sư đoàn 23 ngụy” do Ban liên lạc Cựu chiến binh Trung đoàn 98, Sư đoàn 316 Hà Nội trao tặng.

Hình ảnh “Lá Cờ chiến thắng cắm lên Sở chỉ huy Sư đoàn 23 Ngụy”

Trong chiến dịch Tây Nguyên, Sư đoàn 316 là lực lượng đột kích chủ yếu vào thị xã Buôn Ma Thuột mà trọng điểm là Sư đoàn 23 ngụy theo 3 hướng

– Hướng Tây Bắc do Trung đoàn 148 đảm nhiệm

– Hướng Nam do Trung đoàn 149 (Đoàn Bắc Thái, nay là Trung đoàn 98) đảm nhiệm

– Hướng Tây Nam do Trung đoàn 174 đảm nhiệm

Xác định rõ nhiệm vụ, Tiểu đoàn 7 và 1 đại đội của Tiểu đoàn 8 đảm nhiệm hướng tấn công chính của Trung đoàn đánh thẳng vào Sở chỉ huy Sư 23 ngụy; Tiểu đoàn 8 (thiếu) đánh vào dinh tỉnh trưởng, Tiểu đoàn 9 đánh vào sân bay Hòa Bình. Cán bộ, chiến sĩ toàn Trung đoàn háo hức, hồi hộp bước vào trận đánh với quyết tâm đánh thắng giặc thù.

Chiến dịch Tây Nguyên kéo dài từ ngày 4/3 đến 24/3/1975. Tuy nhiên, chỉ trong ngày 10/3, các hướng tấn công vào Buôn Ma Thuột đều giành thắng lợi. Đến 10h30 ngày 11/3, Sư đoàn 316 tiến công vào khu trung tâm Sở chỉ huy Sư đoàn 23 ngụy. Lúc này đồng chí Bùi Văn Vui, người được giao mang lá cờ cắm lên Sở chỉ huy đã hy sinh, nên đồng chí Trần Công Kỳ (Trung đội trưởng thuộc Tiểu đoàn 7, Trung đoàn 149 (Trung đoàn 98) lấy luôn lá cờ của ta mà địch đang trưng bày trong phòng truyền thống của chúng, sau đó giao cho 3 đồng chí: Nguyễn Đức Thịnh, Ngô Văn Quyền, Trần Văn Thanh cắm lên nóc Sở chỉ huy Sư đoàn 23 Ngụy.

Hình ảnh Lá cờ được trưng bày trang trọng tại nhà Bảo tàng Quân khu 2

Sau 15 phút, Đồng chí Hoàng Phục Hưng, Chính trị viên Phó Tiểu đoàn 7 sau đó đã hạ cờ và viết lên dòng bút tích: “B2 – C1 – d7 đoàn Bắc Thái đã cắm lá cờ đầu tiên này lên chỉ huy sở f23 (Buôn Mê Thuột). Hồi 11 giờ sáng ngày 11/3/1975” – Hưng – . Sau đó lá cờ lại được kéo lên đúng vị trí của nó.

Trong chiến dịch Tây Nguyên, Sư đoàn 316 được đánh giá là đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được tặng Huân chương Quân công hạng Nhất cùng nhiều phần thưởng cao quý khác

Hòa bình lập lại, lá cờ được mang về trưng bày tại phòng truyền thống của Trung đoàn 98, Sư đoàn 316; sau đó được hiến tặng trưng bày tại Bảo tàng lịch sử Việt Nam.

Nhằm ca ngợi chiến công anh hùng của Sư đoàn 316, đồng thời giáo dục cho thế hệ cán bộ, chiến sĩ và đồng bào ta về chiến thắng của Quân đội ta trong chiến dịch Tây Nguyên, Ban liên lạc Cựu chiến binh Trung đoàn 98 đã phục chế, sao y lá cờ để làm hiện vật trưng bày. Ngày 27/2/2025, Ban liên lạc Cựu chiến binh Trung đoàn 98, Sư đoàn 316 Hà Nội trao tặng lá cờ phục chế cho Bảo tàng Quân khu 2. Bảo tàng Quân khu đã tiếp nhận và trưng bày lá cờ trang trọng tại không gian trưng bày “Sư đoàn 316 tham gia chiến dịch Tây Nguyên tại Buôn Ma Thuột”. Cờ đã sờn cũ, dòng bút tích đã mờ theo dấu thời gian, xong lá cờ vẫn là biểu trưng có ý nghĩa đặc biệt, tái hiện sinh động những chiến công hiển hách, minh chứng sống động cho tinh thần chiến đấu kiên cường, quyết chiến, quyết thắng của Quân đội nhân dân Việt Nam nói chung và Quân khu 2 nói riêng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Bài, ảnh: HOÀNG VÂN