QK2 – Dân quân tự vệ (DQTV) là lực lượng vũ trang (LLVT) quần chúng ở cơ sở, không thoát ly sản xuất, công tác, được đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của chính quyền, sự chỉ huy trực tiếp của cơ quan quân sự các cấp; là một trong những công cụ chủ yếu để bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân và Nhà nước ở cơ sở. Trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, lực lượng DQTV càng trở nên quan trọng và cần thiết.

Đồng chí Trịnh Xuân Trường, Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai động viên cán bộ, chiến sĩ DQTV tham gia Lễ ra quân huấn luyện năm 2025.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “DQTV và du kích là lực lượng của toàn dân tộc, là một lực lượng vô địch, là bức tường sắt của Tổ quốc, vô luận kẻ địch hung bạo thế nào hễ đụng vào lực lượng đó, bức tường đó, thì địch nào cũng phải tan rã”. Nhận thức rõ vai trò quan trọng của lực lượng DQTV, trong những năm qua, thực hiện Nghị quyết chuyên đề về xây dựng lực lượng DQTV trong tình hình mới. Đảng ủy, Bộ CHQS tỉnh Lào Cai đã tích cực, chủ động tham mưu cho Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh tập trung xây dựng lực lượng DQTV theo hướng “vững mạnh, rộng khắp”. Từ Bộ CHQS tỉnh đến các đơn vị cơ sở thường xuyên nâng cao chất lượng tổng hợp, tập trung xây dựng lực lượng cơ động tại chỗ và lực lượng rộng rãi với số lượng và tỷ lệ phù hợp, có cơ cấu tổ chức hợp lý, bảo đảm lực lượng DQTV có đủ các thành phần binh chủng, quy mô tổ chức biên chế phù hợp với từng địa phương, với tổ chức hành chính trên từng địa bàn dân cư và các loại hình tổ chức sản xuất, kinh doanh, như: Xây dựng Đại đội Pháo phòng không 37mm, Trung đội dân quân thường trực, Trung đội dân quân cơ động… Các đơn vị binh chủng này đã từng bước hoạt động ổn định, vững chắc, nhất là từ khi thực hiện Luật DQTV (năm 2010). Đến nay, toàn tỉnh tỷ lệ DQTV đạt trên 2% so với dân số. Lực lượng DQTV là lực lượng đi đầu trong các phong trào ở đơn vị, địa phương, cơ sở, góp phần bảo đảm an ninh – quốc phòng địa phương, xây dựng và phát triển kinh tế – xã hội ngày càng phát triển.

Lực lượng dân quân phối hợp công an xã Hợp Thành, thành phố Lào Cai tham gia diễn tập chiến đấu trong KVPT năm 2024.

Để xây dựng lực lượng DQTV đạt chất lượng tốt, công tác tuyển chọn đã được thực hiện chặt chẽ, nghiêm túc ở các cấp, đảm bảo phẩm chất đạo đức tốt, có văn hóa, sức khỏe, đủ độ tin cậy về chính trị. Công tác phát triển đảng viên trong lực lượng DQTV luôn được cấp ủy đảng các cấp quan tâm, chú trọng. Đây là một trong những tiêu chí để nâng cao chất lượng lực lượng DQTV nhằm xây dựng hệ thống chính trị ở xã, phường, thị trấn vững mạnh, góp phần giữ vững ổn định chính trị. Từ thực tế đó, đến nay số đảng viên trong lực lượng DQTV đã phát triển bảo đảm hợp lý và đạt chất lượng, tỷ lệ đảng viên chiếm trên 32%; 100% xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh đã thành lập chi bộ quân sự. Công tác bảo đảm và thực hiện chế độ, chính sách đối với lực lượng DQTV có nhiều đổi mới. Hoạt động của lực lượng DQTV đi vào nền nếp, có hiệu quả. Công tác đào tạo cho đội ngũ cán bộ quân sự cơ sở luôn được quan tâm, đến nay đã có 100% cán bộ chỉ huy trưởng xã, phường, thị trấn được đào tạo cơ bản tại các trường trong quân đội. Thông qua quá trình học tập, bồi dưỡng, đội ngũ cán bộ, chỉ huy quân sự đã phát huy tốt phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng và trình độ, năng lực chuyên môn; tích cực tham mưu có hiệu quả cho Đảng ủy, chính quyền cấp xã thực hiện tốt công tác quốc phòng, chiến đấu trị an, công tác DQTV và giáo dục QP-AN ở địa phương.

Huấn luyện kỹ thuật bắn súng bộ binh cho chiến sĩ dân quân tại thành phố Lào Cai.

Hàng năm, công tác huấn luyện lực lượng DQTV được thực hiện theo phương châm “cơ bản, thiết thực, chất lượng”, chú trọng đổi mới phương pháp huấn luyện, huấn luyện sát thực tế với từng địa phương và từng đối tượng. Kết quả huấn luyện DQTV hằng năm luôn đạt kết quả cao, quân số tham gia huấn luyện đạt trên 97%; kiểm tra đánh giá kết quả huấn luyện 100% đạt yêu cầu, trong đó có trên 75% khá, giỏi; 100% xã, phường, thị trấn tổ chức diễn tập chiến đấu trong KVPT, diễn tập phòng, chống lụt bão, ứng phó thiên tai đạt kết quả tốt.

Lực lượng DQTV huyện Bảo Yên cùng lực lượng quân đội tham gia tìm kiếm cứu nạn tại Làng Nủ xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên.

Song song với công tác huấn luyện, lực lượng DQTV trong tỉnh còn thực hiện tốt quy chế phối hợp hoạt động với các ngành, như Công an, Biên phòng và các lượng lực khác tăng cường công tác giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn, giải quyết các vụ việc phức tạp như: Gây rối trật tự công cộng, tệ nạn xã hội, tội phạm hình sự, ngăn chặn tuyên truyền đạo trái pháp luật xâm nhập vào địa bàn, tuần tra, canh gác bảo vệ an ninh trật tự, phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm cứu nạn; vận động quần chúng hưởng ứng phong trào xây dựng nông thôn mới; phòng chống có hiệu quả âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch… với hàng nghìn lượt người tham gia.  

Từ những kết quả đạt được cho thấy, sự quan tâm chỉ đạo sát sao của các cấp ủy, chính quyền địa phương, của Bộ CHQS tỉnh. Lực lượng DQTV của tỉnh không ngừng được xây dựng “vững mạnh, rộng khắp”, góp phần xây dựng thế trận QPTD gắn với thế trận ANND trên địa bàn tỉnh ngày càng vững mạnh, đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Bài, ảnh: HỒ TRÚC