QK2 – Hiện nay, thế giới đang phải đối mặt với nhiều vấn đề phức tạp, khó lường; trong đó, môi trường, biến đổi khí hậu  đã và đang tác động trực tiếp đến mọi quốc gia, dân tộc, vùng lãnh thổ… Việc ứng phó với biến đổi khí hậu là vấn đề có ý nghĩa rất quan trọng, một trong những nhiệm vụ hàng đầu của cả hệ thống chính trị; trách nhiệm và nghĩa vụ của mọi cấp, mọi ngành, mọi tổ chức, cá nhân, trong đó lực lượng vũ trang (LLVT) là nòng cốt.

Là một trong các Quân khu địa bàn rộng, có diện tích tự nhiên trên 64.617km², địa hình chủ yếu là đồi, núi, độ dốc lớn, vách đứng; có các con sông lớn như: Sông Hồng, Sông Lô, Sông Đà, Sông Chảy, với lưu tốc dòng chảy lớn, quanh co dễ bị ùn ứ. Một số điểm đê sông Hồng đoạn qua tỉnh Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc cao trình thấp hơn so với quy hoạch, có nguy cơ tràn, vỡ đê vào mùa mưa khi lượng nước từ thượng nguồn đổ về nhiều. Hiện nay, trên địa bàn có 1.292 hồ đập thủy lợi, thủy điện, dung tích chứa hàng nghìn m3; mưa lớn kéo dài, do điều tiết, xả lũ dẫn tới gây ngập úng nghiêm trọng. Hệ thống giao thông đường bộ trên địa bàn được Nhà nước và các địa phương quan tâm đầu tư xây dựng. Tuy nhiên, do địa hình, chất đất và mưa lớn kéo dài gây sạt lở, sụt lún, chia cắt, cô lập cục bộ…

Trên địa bàn Quân khu hiện nay có 34 dân tộc cùng sinh sống, mật độ dân số trung bình khoảng 116 người/km²; đồng bào nhân dân đã có nhiều đổi mới trong sản xuất. Tuy nhiên, ở một số địa phương, nhất là vùng sâu, vùng xa còn tồn tại tập quán canh tác du canh, du cư, chặt phá rừng, đốt nương rẫy,… đây là một trong các nguyên nhân dẫn tới cháy rừng, lũ ống, lũ quét, sạt lở đất,… gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản của Nhà nước và Nhân dân,…

Thiếu tướng Nguyễn Đăng Khải, Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Quân khu chỉ đạo khắc phục hậu quả lũ quét tại thôn Làng Nủ (xã Phúc Khánh, Bảo Yên, Lào Cai). Ảnh: DUY TUẤN

Những đặc điểm trên cho thấy, tình hình thời tiết, khí hậu, thủy văn trên địa bàn Quân khu diễn ra rất phức tạp, liên tiếp hứng chịu sự tàn phá ác liệt của thiên tai, nhất là lụt, bão, gây hậu quả nặng nề về tính mạng, tài sản của nhân dân. Chỉ tính trong 10 năm gần đây, Quân khu đã xảy ra 3.800 vụ do ảnh hưởng thiên tai, hoả hoạn, cháy rừng; làm chết, mất tích 880 người; bị thương hơn 1.200 người; hư hỏng 173.000 ngôi nhà, 12.000 công trình, 250.000 ha lúa, hoa màu; cháy 1.154 nhà, xưởng, 6720 ha rừng (riêng cơn bão Yagi gây ra đã làm chết 212 người, mất tích 18 người, bị thương 142 người; 44.974 nhà ở, cơ sở y tế, trường học, nhà văn hóa bị tốc mái, ngập, sập đổ và  lũ cuốn; gây thiệt hại 28.590 ha lúa, hoa màu và cây lâm nghiệp; 161.883 con gia súc, gia cầm. Tổng ước tính thiệt hại: 4.898 tỷ, trong đó của Quân khu khoảng 27,9 tỷ đồng).      

Thực hiện chức năng nhiệm vụ, LLVT Quân khu luôn quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về nhiệm vụ phòng chống lụt bão (PCLB), tìm kiếm cứu nạn (TKCN). Theo đó, Đảng uỷ Quân khu đã ra nghị quyết chuyên đề lãnh đạo nhiệm vụ phòng chống thiên tai, phòng chống cháy nổ; chỉ đạo các cơ quan, đơn vị (CQ,ĐV) chuẩn bị tốt về lực lượng, phương tiện, vật chất theo phương châm “4 tại chỗ” (gồm lực lượng tại chỗ, vật chất tại chỗ, phương tiện tại chỗ, chỉ huy tại chỗ). Kết quả trong 10 năm qua, Quân khu đã kiện toàn 1.568 Ban chỉ huy phòng thủ dân sự các cấp; đồng thời chỉ đạo CQ,ĐV phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương tổ chức 35.953 buổi tuyên truyền, với 2.340.000 lượt người cho cán bộ, chiến sĩ (CB,CS) và nhân dân; qua đó góp phần nâng cao ý thức phòng chống thiên tai và coi đây là nhiệm vụ “chiến đấu trong thời bình”. Cùng với đó, Quân khu chỉ đạo các đơn vị chủ động phối hợp, hiệp đồng với các lực lượng và địa phương tiến hành khảo sát, đánh giá đúng thực trạng địa điểm, vị trí, địa hình của đơn vị và địa phương; đánh giá khả năng huy động lực lượng và phương tiện trong thực hiện nhiệm vụ và công tác bảo đảm hậu cần – kỹ thuật. Quân khu luôn chú trọng nâng cao chất lượng huấn luyện, trọng tâm là lực lượng trực tiếp tham gia PCLB, TKCN. Kết quả trong 10 năm qua, quân số huấn luyện đạt 98,7% trở lên; 100% đạt yêu cầu, trong đó 83,5% trở lên đạt khá, giỏi. Chỉ đạo Bộ CHQS các tỉnh tổ chức diễn tập PCLB, TKCN, vận hành theo cơ chế 02 của Bộ Chính trị sát với điều kiện địa hình từng địa phương, bảo đảm thiết thực, hiệu quả (đã tổ chức được 113 cuộc diễn tập cấp huyện, thành phố, thị xã; các huyện chỉ đạo luyện tập, diễn tập cấp xã 1.010 lượt xã, phường, thị trấn, 100% các cuộc diễn tập đều đạt khá, giỏi)

Trong ứng cứu, ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai, ngay từ khi nhận được thông báo, dự báo thiên tai có thể xảy ra trên địa bàn và công điện, chỉ thị, mệnh lệnh của Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu đã họp và thành lập Sở chỉ huy, phân công thủ trưởng phụ trách trên các hướng; kịp thời chỉ đạo thành lập các tổ công tác cùng với các CQ,ĐV khẩn cấp triển khai các biện pháp ứng phó; trong tổ chức xác định rõ nội dung và trình tự các bước thực hiện; tổ chức canh trực 24/24 giờ trong những ngày cao điểm, tăng cường các ca, kíp trực để nắm chắc tình hình diễn biến; phối hợp chặt chẽ với các lực lượng và địa phương xác định những địa bàn xung yếu có thể xảy ra, nhất là xảy ra lũ ống, lũ quét, vỡ đê, sạt lở núi để có phương án phòng chống hiệu quả. Chỉ đạo các CQ,ĐV bố trí lực lượng, cơ sở vật chất, phương tiện ở những địa điểm đã được dự báo; thực hiện tốt phương châm “3 bám” (bám dân, bám địa bàn, bám trọng điểm) và “5 cùng” (cùng ăn, cùng ở, cùng bàn, cùng chống và cùng khắc phục), “luôn coi sự mất mát về con người, tài sản của đồng bào nhân nhân như chính bản thân mình, gia đình mình”. Kết quả, trong 10 năm qua, Quân khu đã huy động hơn 300.000 lượt CB,CS, bộ đội thường trực, DQTV các địa phương và 6.500 phương tiện các loại tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, cháy nổ, cháy rừng.

Nhờ có sự lãnh đạo, chỉ đạo thống nhất, kiên quyết, kịp thời và chuẩn bị chu đáo về mọi mặt, nên khi xảy ra thiên tai, LLVT Quân khu và các địa phương đã chủ động ứng phó và khắc phục hậu quả, không để bị động, bất ngờ. Tổ chức lực lượng kiên cường, bám trụ nơi sạt lở, vùi lấp để vận chuyển con người, lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, đồ dùng sinh hoạt của nhân dân trong cơn hoạn nạn; qua đó, góp phần giảm thiểu thiệt hại về người, tài sản của Nhà nước, Quân đội và Nhân dân, giữ vững ổn định an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, được cấp ủy, chính quyền và nhân dân trên địa bàn Quân khu đánh giá cao và đã luôn tỏa sáng, sáng mãi hình ảnh, bản chất “Bộ đội Cụ Hồ” vì nhân dân quên mình, vì nhân dân phục vụ.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu và các CQ,ĐV nghiêm túc kiểm điểm, rút kinh nghiệm, nhất là việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho CB,CS và nhân dân đối với nhiệm vụ phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ, cứu nạn; công tác phối hợp với các CQ,ĐV có liên quan trong tổ chức thực hiện và huy động nguồn lực, phương tiện, vật chất kỹ thuật, bảo đảm thực hiện nhiệm vụ.

Từ quá trình thực hiện nhiệm vụ phòng, chống, ứng phó sự cố, thiên tai và TKCN của LLVT trong thời gian qua, Quân khu rút ra một số kinh nghiệm cơ bản:

Một là: Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần nhận thức đầy đủ, toàn diện về vị trí, vai trò, nhiệm vụ của Quân đội trong công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ, cứu nạn. Thường xuyên quán triệt sâu sắc các quan điểm của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; luôn xác định “nhiệm vụ phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn là nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình”, qua đó phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu, cấp ủy, chỉ huy các cấp trong thực hiện nhiệm vụ.

Hai là: Luôn quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đại tướng Phan Văn Giang, Bộ Trưởng Bộ Quốc phòng “Quân đội sẽ cố gắng làm, làm hết sức mình, vì Nhân dân, vì Tổ Quốc, vì sự trường tồn của đất nước. Quân đội phải chủ động đến với nhân dân và không để nhân dân chờ Quân đội”. Do vậy, trong thực hiện nhiệm vụ cấp ủy, chỉ huy các cấp phải làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho CB,CS không quản ngại khó khăn, gian khổ, nguy hiểm, nhanh chóng tổ chức lực lượng, cơ động làm nhiệm vụ, giúp nhân dân phòng chống, khắc phục thiên tai trên địa bàn.

Ba là: Duy trì nghiêm chế độ ứng trực CHCN; thường xuyên rà soát, điều chỉnh, bổ sung kế hoạch, phương án PCTT-TKCN sát với các tình hình cơ quan, đơn vị, địa phương; vận dụng triệt để phương châm “4 tại chỗ”, chủ động chuẩn bị lực lượng, phương tiện để xử trí có hiệu quả các tình huống xảy ra.

Bốn là: Khi thiên tai, hỏa hoạn xảy ra phải dựa vào dân và phát huy vai trò làm tham mưu, phối hợp của cơ quan quân sự các cấp nhằm giúp cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo và đề ra các giải pháp hiệu quả trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ, cứu nạn “luôn coi sự mất mát về con người, tài sản của nhân nhân như chính bản thân mình, gia đình mình”. Đồng thời nâng cao chất lượng huấn luyện, diễn tập sát tình hình thực tế; huy động mọi nguồn lực mua sắm, bổ sung các trang bị, phương tiện phục vụ cho nhiệm vụ PCTT&TKCN, phòng, chống cháy nổ, cháy rừng ở các CQ,ĐV.

Năm là: Cấp ủy, chỉ huy các cấp trong LLVT Quân khu phải tăng cường kiểm tra đôn đốc, kịp thời chấn chỉnh, khắc phục những hạn chế, khuyết điểm; quan tâm chăm lo đời sống, vật chất, tinh thần, chế độ chính sách cho CB,CS làm nhiệm vụ; đồng thời làm tốt công tác sơ, tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm, động viên khen thưởng tập thể, cá nhân có thành tích trong thực hiện nhiệm vụ phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ, cứu nạn.

Phát huy kết quả, kinh nghiệm, LLVT Quân khu tiếp tục phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai trong giai đoạn mới; góp phần phát triển KT-XH, ổn định đời sống, luôn xứng đáng với lòng tin cậy, yêu mến của cấp uỷ, chính quyền, nhân dân các dân tộc trên địa bàn Tây Bắc.

Thiếu tướng NGUYỄN ĐĂNG KHẢI, Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Quân khu